Rościszewska z Dombrowskich Marcelina Józefa (1875–1949), pedagog, działaczka niepodległościowa i kulturalno-oświatowa, dyrektorka gimnazjum w Płocku. Ur. 9 XI w Libawie na Łotwie w rodzinie szlacheckiej, była jedynym dzieckiem Jana Dombrowskiego i Leokadii z Landsbergów.
Po wczesnej stracie matki (1883) edukacją Marceliny zajęli się krewni (Landsbergowie), dzięki którym wykształcenie średnie otrzymała w Instytucie Panien Szlacheckich w Białymstoku (ukończyła go w r. 1891) oraz w analogicznym zakładzie przy Hotelu Lambert w Paryżu (1892). Tam też odbyła studia na wydziale filozoficznym Sorbony (1893–5). W r. 1896 wyszła za mąż za Seweryna Rościszewskiego, właściciela majątku Niedroż koło Drobina (w Płockiem). Na tym terenie podejmowała pierwsze prace oświatowe i społeczne. Brała udział w tajnym nauczaniu, pełniąc później funkcje wizytatora z ramienia Polskiej Macierzy Szkolnej (PMS). Zakładała i prowadziła chóry młodzieży wiejskiej, propagując pieśni patriotyczne. Była też założycielką koła gospodyń wiejskich, spółdzielni kobiet wiejskich «Jedność» w Koziebrodach oraz pierwszej «Łaźni Ludowej» w Drobinie.
Swoją karierę zawodową i życiową związała R. ze szkołą średnią żeńską w Płocku. W r. 1908 została przełożoną tej szkoły, wówczas «udziałowej», założonej rok wcześniej z inicjatywy społecznej (zawiązanego Stowarzyszenia), której duszą był znany społecznik płocki, ks. Ignacy Lasocki. Kierując szkołą, realizowała też program tajnego nauczania. Wykładała wtedy w kl. VI i VII historię pedagogiki. O wysokim poziomie szkoły świadczyło uznawanie dyplomu jej ukończenia przez uczelnie szwajcarskie. R. współdziałała z Zarządem Stowarzyszenia Szkoły w nabyciu i adaptacji trzech budynków, które tworzyły odtąd nowy gmach szkolny (1911–12). W tym czasie publikowała artykuły poświęcone roli szkolnictwa polskiego, głównie w „Głosie Płockim” (1908 nr 73, 1910 nr 1, 79, 110, 1912 nr 97, 1913 nr 94), a jeden w wydawnictwie „Wiązanka literacka Ziemi Płockiej” (Płock 1913 s. 27–28); była też współautorką (z ks. I. Lasockim) broszury pt. Siedmioklasowa szkoła polska, żeńska, udziałowa w Płocku (Płock 1912). Organizowała cotygodniowe wieczory muzyczne, pracowała społecznie w ramach Delegacji Pracy Kobiet przy Okręgowym Tow. Rolniczym Płockim. W czasie pierwszej wojny światowej organizowała pomoc na rzecz Legionów, a w początkach niepodległości założyła formację pn. Służba Narodowa Kobiet Polskich w Płocku i jako jej komendantka, brała czynny udział w walkach w obronie Lwowa (1919), a potem Płocka (1920).
Po upaństwowieniu szkoły «udziałowej» w r. 1920 i przemianowaniu jej na Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. Reginy Żółkiewskiej, R. zachowując funkcję przełożonej została jego dyrektorką. Przyczyniła się w tym okresie m. in. do rozbudowy biblioteki szkolnej i gabinetów specjalistycznych, do modernizacji nauczania języków obcych przez urządzanie spotkań literackich w tych językach i do rozbudzania zainteresowań kulturalnych, historycznych i krajoznawczych młodzieży i jej uspołeczniania. Inspirowała też środowiska pozaszkolne Płocka: była założycielką i kuratorem Domu Inwalidów, pracowała w wielu organizacjach, m. in. w Komitecie Wychowania Fizycznego, Kole Przyjaciół Harcerzy, Tow. Muzycznym, PMS, a także była aktywnym członkiem Płockiego Tow. Naukowego, na rzecz którego przekazała rodzinne zbiory biblioteczne. Na okazję 25-lecia szkoły opublikowała dwa nieduże artykuły: jeden poświęcony roli szkoły w obronie Płocka w r. 1920 („Mazowsze Płockie i Kujawy” 1930 nr 11 przedruk w: „Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. hetmanowej Reginy Żółkiewskiej w Płocku, 1920–1932”, Płock 1932) i drugi w związku z nadaniem szkole-gimnazjum imienia Reginy Żółkiewskiej (w „Państwowe Gimnazjum Żeńskie…”). Swój jubileusz 25-lecia pracy pedagogicznej na stanowisku przełożonej, a następnie dyrektora tej szkoły-gimnazjum płockiego, obchodzony 15 VI 1933, połączyła R. z odejściem na emeryturę.
Ostatnie lata swego życia poświęcała R. różnym formom pracy społecznej. W r. 1935 przeniosła się do syna Lecha do Krakowa, utrzymując jednak żywe kontakty z byłymi uczennicami i z Płockiem, m. in. wygłosiła i opublikowała w r. 1937 odczyt pt. O płockich królach w Krakowie („Życie Mazowsza” 1937 nr 11). Okres okupacji przeżyła w Krakowie, służąc pomocą potrzebującym. Tam zmarła 4 IV 1949 i pochowana została na cmentarzu Rakowickim. Była odznaczona m. in. Krzyżem Walecznych (1921) i Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921 (1929).
W małżeństwie z Sewerynem Rościszewskim (1859–1945) R. miała dwóch synów: Lecha i Czesława.
Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Nycek J. B., Ludzie i książki. Słownik biograficzny ludzi książki i pióra województwa płockiego, Płock 1983 (fot. miedzy s. 186 a 187); Zagórowski, Spis nauczycieli, I–II; – Chrostowska W., Marcelina Rościszewska – dyrektorka gimnazjum im. Reginy Żółkiewskiej w Płocku w latach 1908–1933, „Notatki Płockie” 1975 nr 4 s. 26–9 (fot.); Nowowiejski A. J., Płock, Wyd. 2, Płock 1931; Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. hetmanowej Reginy Żółkiewskiej w Płocku, 1920–1932, Płock 1932 s. 19, 33–4; Świecki T., Wybult F., Mazowsze płockie w czasach wojny światowej i powstania państwa polskiego, Płock 1932; Towarzystwo Naukowe Płockie 1929–1932, Płock 1934 s. 34; – Lasocki I., Luźna wiązanka wspomnień z działań własnych i ludzi duchowo mi bliskich w dziedzinie szkolnictwa polskiego, głównie płockiego, Płock 1931 s. IV, 40, 64–8, 79, 86–90, 95–7, 111; Obchód jubileuszu 25-lecia pracy pedagogicznej p. przeł. Rościszewskiej, 15 VI 1933, „Dzien. Płocki” 1933 nr 138; – „Mazowsze Płockie i Kujawy” 1930 nr 11 s. 76–80; – Arch. B. Zielińskich Tow. Nauk. Płockiego: Akta Marceliny Rościszewskiej (1875–1949), t 1–7, 8 (ze zbiorów rodzinnych przek. 1977 i 1988), (bez sygn.), Księga składek członk. Tow. Nauk. Płockie, 1927–1932, sygn. R. 1918.
Leonard Grochowski